هشدار کاتوزیان نسبت به وضعیت میادین مشترک و رقابت نفتی با عراق

حمیدرضا کاتوزیان در گفتگو با خبرنگار پارلمانی مهر، درخصوص وضعیت بهره برداری از منابع انرژی در کشور اظهارداشت: کشور از عدم سرمایه گذاری کافی چه در حوزه اکتشاف و چه در توسعه میادین مشترک نفتی دچار زیان شده است.

وی گفت: اگر از روی نقشه های میادین نفتی حوزه خیج فارس، ایران را با دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس مقایسه کنیم خواهیم دید که بعد از سال 56 میزان فعالیت کشورهای حاشیه خلیج فارس بسیار بیشتر بوده و در ناحیه متعلق به ایران کمتر اکتشافات قابل توجه و بهره برداری جدید قابل ملاحظه ای صورت پذیرفته است.

ادامه روند عقب ماندگی امروز در حوزه اکتشاف و توسعه میادین مشترک مشکلات جدی پدید می آورد

رئیس کمیسیون انرژی مجلس با بیان اینکه این امر از روی تعداد دکلهای فعال در منطقه خلیج فارس نیز قابل محاسبه است ، تصریح کرد: مشکلات در این زمینه مربوط به عدم فعالیت کافی و سرمایه گذاری لازم در این ناحیه است. در اینجا یک عقب ماندگی جدی و قابل ملاحظه به چشم می خورد که باید سیاستگذاری و تصمیات لازم و صحیح در این خصوص صورت پذیرد و درغیر این صورت ادامه این وضع مشکلات جدی برای کشور پدید خواهد آورد.

کاتوزیان با اشاره به اینکه موضوع دیگر که بسیار قابل توجه است بحث میادین مشترک نفتی در حوزه خلیج فارس است توضیح داد: مجموعا 13 میدان نفتی مشترک داریم که 8 میدان در آب و 5 میدان در خشکی است. از بین این میادین بخشی در حال تولیدات و بخشی مانند میدان اسفندیار( با عربستان سعودی) ، میدان آرش ( با کویت) در مرحله اکتشاف اولیه است. برخی هم مانند یادآوران و آزادگان ( با عراق) در مرحله انعقاد قرارداد است.

در حوزه میادین مشترک برعکس کشورهای همسایه کم تحرک هستیم

وی افزود: کشورهای همسایه در حوزه میادین مشترک بسیار فعال عمل می کنند و عمدتا یا مناقصه های لازم و قراردادها را به انجام رسانده اند یا به سرعت در حال بهره برداری و بعضا پرشتاب است و ما متاسفانه کم تحرک هستیم.

رئیس کمیسیون انرژی مجلس ادامه داد :  البته باید اذعان کنیم که وزیر نفت و مدیران ارشد دیگر به ویژه شرکت ملی نفت ایران در این زمینه برنامه خوبی در دست اقدام دارند اما موضوعات را فقط نباید موضوع یک وزارتخانه تلقی کرد اینها مسائل کلان هستند و باید نگاه حکومتی به آنها داشت و تصمیم گیری های بهینه نمود و آنها را از اولویت های مهم کشور تلقی کرد.

کاتوزیان گفت : در موضوع سرمایه گذاری در این بخش باید توجه ویژه ای شود. گاهی بی توجهی به سرنوشت کشور و اتخاذ برخی تصمیمات منجر به ضرر وزیان های دائم و روزمره می شود.

اعمال فشارهای غیر کارشناسی برداشت از میادین نفتی را به مخاطره می اندازد

نماینده تهران تصریح کرد: برای مثال یک میدان مشترک که قرار بود با طرف خارجی دنبال شود و آنها نیز ورود مناسبی داشتند با اعمال نظر بعضی از دوستان، تعهد تولید 260000 بشکه در روز به 20000 بشکه در روز آن هم از یک چاه اکتشافی تبدیل شد. این قبیل اعمال فشارهای غیر کارشناسی از یک سو و پذیرش بلا جهت و بی دلیل این موارد نیز از سوی دیگر برداشت از یک میدان مشترک را به مخاطره می اندازد.

توسعه سریع و پرشتاب میادین نفتی عراق و اثرات منفی آن بر بازار انرژی ایران

کاتوزیان به مسئله توسعه صنایع نفت عراق و اثرات آن بر بازار انرژی ایران اشاره وخاطرنشان کرد: سیاستگذاران وتصمیم گیرندگان ارشد کشور نباید نسبت به این مسئله غفلت کنند. عملکرد دولت عراق در این زمینه و اظهارات آنها در کنفرانس لندن و مجموعه نگاهی که بر وضعیت نفت عراق از سوی قدرتهای بزرگ اقتصادی حاکم است، حاکی از توسعه سریع و پرشتاب میادین نفتی آن کشور بدون توجه به برداشت صیانتی از مخازن بوده که هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت بر بازار انرژی ایران اثرات منفی قابل ملاحظه ای خواهد داشت و عملا منجر به جابه جایی موقعیت ایران در بازار نفت و البته گاز و کم رنگ شدن تاثیر گذاری ما در روابط بین المللی خواهد شد.

برنامه عراق کشف 40 هزار میلیارد بشکه ذخیره جدید تا 7 سال آینده

رئیس کمیسیون انرژی مجلس گفت: عراق هم اکنون دارای 110 میلیارد بشکه ذخایر شناخته شده نفت و3.17 تریلیون متر مکعب گاز طبیعی است. گرچه شرایط کنونی برداشت از مخازن نفت و گاز عراق و ظرفیت پالایش آنها چندان قابل توجه نیست اما عراق درصدد است طی دو مرحله تولید خود را در یک برنامه 2 ساله از2.5 به 4.5 میلیون بشکه برساند یعنی ظرفیت صادراتی ایران را پر کند و در مرحله دوم طی 5 سال ظرفیت تولیدش را به 6 میلیون بشکه برساند. طی همین دو دوره کشف 40 میلیارد بشکه ذخیره جدید نیز در دستور کار آنها قرار دارد.

وی گفت: عراق هم اکنون مناقصه های مرحله اول را انجام داده و برنامه های توسعه را واگذار کرده است ، برای مرحله دوم نیز مناقصه های انجام شده یا در حال انجام است و بخشی از کار واگذار شده است. طی این دو مرحله 8.5 میلیون بشکه تولید اضافه خواهند داشت که با ظرفیت تولید 2.5 میلیون بشکه فعلی کل تولید آنها تا سال 2017 به 11 میلیون بشکه خواهد رسید و این یعنی نزدیک به سه برابر ایران.

کاتوزیان با طرح این سئوال که عراق چگونه این تحول بزرگ را مدیریت کرد، گفت: برای عملی شدن این حرکت 10 ساله ، عراقی ها قدمهایی از جمله ایجاد اراده و توافق ملی بین جناح های مختلف حاکمیت بر سر توسعه میادین نفت و گاز به عنوان موتور محرک اقتصاد ملی و عمگرایی به معنی جذب حداکثری مشارکت سرمایه و فناوری های پیشرفته بین المللی را در دستور کار خود قرار داده اند.

وی ادامه داد: طراحی منطقی چارچوبهای حقوقی قراردادها که عمدتا مبتنی بر تجربه ایران در قراردادهای بیع متقابل بوده است، دادن اولویت به طرح های افزایش بازیافت در میادین بزرگ و استفاده حداکثری از تاسیسات موجود از دیگر گام هایی است که دولت عراق در این زمینه برداشته است.

نگاه ما به عراق به عنوان رقیب بلامنازع در حوزه نفت و گاز برای کشورهای منطقه تغییر کند

کاتوزیان خاطرنشان کرد: نگاه ما نسبت به عراق باید به عنوان یک کشور رقیب که می رود از عربستان نیز پیشی بگیرد تغییر کند. عراق قدرتمندی که با ثروت آینده اش می تواند رقیب بلامنازعی در حوزه نفت و گاز برای کل کشورهای منطقه به ویژه ایران باشد.

رئیس کمیسیون انرژی مجلس اراده، تصمیم و همدلی ملی و همچنین تشکیل کمیته تصمیمات با حضور مدیر عامل شرکت نفت، وزیر یا نماینده تام الاختیار رئیس جمهور، دو نماینده مجلس، معاون وزیر اقتصاد، معاون ارزی بانک مرکزی و معاون سازمان بازرسی را به عنوان الزامات کنونی بخش انرژی در کشور برشمرد و خواستار تعیین اولویت ها به ویژه توجه به میادین مشترک از جمله با کشور عراق، توجه به طرح های افزایش بازیافت و میادین توسعه نیافته و نهایتا توجه به مدل های قراردادی راه حل پیشرفت اهداف کلان در حوزه نفت و عقب نماندن از کشورهای رقیب شد.

98 میلیارد دلار درآمد سالانه از فازهای پارس جنوبی در صورتی بهره برداری کامل

کاتوزیان در بخش دیگری از گفتگو با مهر، درخصوص وضعیت منابع گاز کشور نیز گفت: 50 درصد حجم گاز پاس جنوبی متعلق به ایران است که شامل 19 تریلیون مترمکعب گاز طبیعی و 22 میلیارد بشکه میعانات گازی است. این 7 درصد ذخایر کل گاز جهان و 40 درصد کل ذخایر ایران است. درمجموع ارزش سهم ایران 5200 میلیارد دلار است.

وی در ادامه توضیح داد : اگر 28 فاز پارس جنوبی هر فاز 25 میلیون متر مکعب روزانه تولید کند معادل 700 میلیون مترمکعب در روز و سالیانه 255.5 میلیارد مترمکعب خواهد شد. اگر ارزش هر متر مکعب 25 سنت فرض شود ارزش آن برابر 63.87 میلیارد دلار در سال خواهد شد. به علاوه میعانات گازی 28 میلیارد دلار در سال ، گوگرد 122میلیون دلار در سال و تولید گاز مایع 6.8 میلیارد دلار در سال خواهد بود.

رئیس کمیسیون انرژی مجلس یادآورشد: بنابراین اگر بهره برداری کامل از همه فازها صورت گیرد بیش از 98.6 میلیارد دلار در سال درآمد خواهیم داشت. اینها فقط ارزش تولیدات چهار محصول فوق است اگر توسعه صنایع پایین دستی، پتروشیمی ، اتان و هلیوم و تزریق به چاههای نفت را هم اضافه کنیم درآمد بسیار بالایی خواهد شد.

وی با بیان اینکه در ایران برای رسیدن به اهداف سند چشم انداز 20 ساله به سرمایه گذاری برابر 137.75 میلیارد دلار در بخش بالادستی و 173 میلیارد دلار در پایین دستی گاز نیاز داریم، گفت: تنها در این صورت سرمایه گذاری و توسعه سریع میدان مذکور توجیه اقتصادی دارد.

قطر سالانه 25 میلیارد دلار بیشتر از ایران از مخزن مشترک پارس جنوبی برداشت می کند

کاتوزیان ادامه داد: قطر در حال حاضر 13 فاز فعال دارد که تا سال 2014  آن را به 22 فاز می رساند. در ایران 8 فاز به بهره برداری کامل رسیده است و فازهای 9 و 10 هنوز به بهره برداری کامل نرسیده است. به صورت تقریبی می توان گفت قطر تقریبا 25 میلیارد دلار سالانه از مخزن مشترک پارس جنوبی بیشتر از ما بهره برداری می کند. 

انتقاد از عدم نظام مدیریتی مناسب در پارس جنوبی

نماینده تهران عدم تدوین سند جامع راهبرد انرژی کشور، عدم اجرای درست سیاست های اصل 44 قانون اساسی، نبود سازمان و نظام مدیریتی مناسب در منطقه پارس جنوبی و عسلویه و عدم یکپارچگی، مشکلات اجتماعی، زیست محیطی، نبود جاذبه های شهری برای کارکنان، مکان یابی و تکمیل صنایع و طرح های پتروشیمی و عدم انتقال تکنولوژی و چالش در حوزه تامین تجهیزات و جذب فناوری مورد نیاز به علت تحریم ها، عدم تحقق سرمایه گذاری های لازم و مشکلات تامین منابع ملی و حضور هم زمان موازی و متداخل و متعارض دستگاههای نظارتی و تشدید حاشیه محافظه کاری در تصمیمات را از چالش های موجود در بخش گاز خواند.

پیشنهادات برای اصلاح ساختار

رئیس کمیسیون انرژی مجلس برای برون رفت از این چالشها مواردی از جمله اصلاح ساختار مدیریتی سازمان منطقه پارس جنوبی و طراحی شهرهای مناسب ، استفاده از سرمایه های موجود در منطقه و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس، تامین 30 میلیارد دلار از طریق بیع متقابل، تامین 30 میلیارد دلار دیگر برای طرح LNG از طریق محل ارزش گاز صادراتی در دراز مدت را پیشنهاد کرد.